จับตา Novavax วัคซีนจากบริษัทที่ถูกประโคมให้เป็นยุคใหม่ของการปฏิวัติวัคซีน

ณ วันที่ 7 มิถุนายน คณะกรรมการที่ปรึกษาด้านวัคซีนของสำนักงานอาหารและยาสหรัฐอเมริกา (FDA) ลงมติเห็นชอบให้วัคซีนโควิด-19 ของ Novavax (NVAX) สามารถใช้ในผู้ใหญ่ได้ เป็นการปูทางให้บริษัทนี้สามารถจำหน่ายผลิตภัณฑ์ตัวแรกที่ได้รับอนุญาตในสหรัฐฯ และตามมาด้วยความสนใจของสื่อที่จับตาวัคซีน Novavax อย่างใกล้ชิดในฐานะวัคซีนน้องใหม่ๆ เป็นกระแสข่าวที่ได้รับความสนใจจากสื่อต่างประเทศอย่างมาก ผิดกับความสนใจเรื่องการระบาดใหญ่ที่ลดลงเรื่อยๆ

          ก่อนอื่นหลายคนคงจะมีคำถามในใจว่าทำไม Novavax ถึงได้รับการอนุมัติตอนนี้และทำไมหลายฝ่ายถึงสนใจมัน?

          Yahoo Finance รายงานว่า ดร.ปีเตอร์ มาร์คส์ จาก FDA ตั้งข้อสังเกตว่าถึงแม้จะมีวัคซีนอื่นๆ อีก 3 วัคซีนที่ใช้ในสหรัฐฯ และผู้ใหญ่ 89% ได้รับวัคซีนอย่างน้อย 1 โดส แต่ก็ยังมีความต้องการที่ยังไม่ได้รับการตอบสนองอยู่บ้าง โดยเฉพาะอย่างยิ่งมีผู้ที่ไม่สบายใจกับวัคซีน mRNA และวัคซีน Johnson & Johnson (JNJ) เผชิญกับข้อกังวลบางประการเกี่ยวกับความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องของการเกิดลิ่มเลือด (1)

          โดยสรุปก็คือวัคซีนตัวนี้เป็นตัวเลือกสำหรับคนที่ไม่อยากฉีควัคซีนสูตรที่มีอยู่เดิม หรืออย่างที่สำนักข่าว Reuters ระบุว่า Novavax "มุ่งเป้าไปที่ผู้คลางแคลงวัคซีน" และรายงานว่า "Novavax ซึ่งมีสำนักงานตั้งอยู่ในรัฐแมรี่แลนด์หวังว่าจะตั้งเป้าในผู้ใหญ่ประมาณ 27 ล้านคนในสหรัฐอเมริกาที่ยังไม่ได้ฉีดวัคซีน โดยเฉพาะผู้ที่ไม่ต้องการรับวัคซีนเช่น Pfizer/BioNTech  หรือ Moderna Inc วัคซีนโดยใช้เทคโนโลยี messenger RNA (mRNA) ที่ก้าวล้ำ" (2)

          "ยุคใหม่ของวัคซีน" นี่คือสโลแกนของ Novavax, Inc. ซึ่งเป็นบริษัทเทคโนโลยีชีวภาพสัญชาติอเมริกันที่ตั้งอยู่ในเมืองเกเธอร์สเบิร์ก รัฐแมรี่แลนด์ ที่พัฒนาวัคซีนเพื่อต่อต้านโรคติดเชื้อร้ายแรง ก่อนปี 2563 นักวิทยาศาสตร์ของบริษัทได้พัฒนาวัคซีนทดลองสำหรับอีโบลา ไข้หวัดใหญ่ ไวรัสระบบทางเดินหายใจ (RSV) และโรคติดเชื้ออุบัติใหม่อื่นๆ ต่อมา ในช่วงปี 2563 บริษัทได้เปลี่ยนทิศทางความพยายามที่จะมุ่งเน้นไปที่การพัฒนาและการอนุมัติวัคซีน NVX-CoV2373 สำหรับรับมือกับโควิด-19 

          วัคซีนของบริษัทนี้มีชื่อว่า Nuvaxovid วัคซีนนี้ผลิตโดยการสร้าง ไวรัสของแมลง (Baculoviridae/Baculoviruses) ที่ได้รับการออกแบบทางวิศวกรรมซึ่งมียีนสำหรับโปรตีนขัดขวาง SARS-CoV-2 ที่ดัดแปลงแล้ว (3) โปรตีนหนามถูกดัดแปลงโดยการรวมกรดอะมิโนโพรลีนสองตัวเข้าไว้ด้วยกันเพื่อทำให้รูปแบบพรีฟิวชันของโปรตีนคงตัว การดัดแปลง 2P แบบเดียวกันนี้ก็ถูกใช้ในวัคซีนโควิด-19 อื่นๆ อีกหลายตัว (4) ไวรัสของแมลงถูกสร้างขึ้นเพื่อแพร่เชื้อในเซลล์ผีเสื้อกลางคืน Sf9 ซึ่งจะสร้างโปรตีนหนามและแสดงบนเยื่อหุ้มเซลล์ของพวกมัน โปรตีนหนามจะถูกเก็บเกี่ยวและประกอบเข้าด้วยกันบนอนุภาคนาโนไขมันสังเคราะห์ที่มีความกว้างประมาณ 50 นาโนเมตร โดยแต่ละตัวแสดงโปรตีนหนามได้มากถึง 14 ชนิด

          เมื่อวันที่ 22 ธันวาคม 2564 บริษัท Novavaxได้ยืนยันประสิทธิภาพของวัคซีนสองโดสต่อเชื้อโอไมครอน ข้อมูลใหม่ชี้ให้เห็นว่าวัคซีนให้การตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่อเชื้อโอไมครอนและสายพันธุ์อื่นๆ แต่การตอบสนองของแอนติบอดีต่อโอไมครอนนั้นต่ำกว่าตัวสายพันธุ์เดิมถึง 4 เท่า ทว่า การฉีดวัคซีนครั้งที่สามที่ให้แก่ผู้ใหญ่ 6 เดือนหลังจากสองครั้งแรก เพิ่มระดับของแอนติบอดีที่ทำลายโอไมครอนได้ถึง 73.5 เท่า ทำให้มีประสิทธิภาพมากขึ้นในการป้องกันโอไมครอนไม่ให้เข้าสู่เซลล์ของมนุษย์ (5)

          นอกจากนี้ ข้อมูลแสดงให้เห็นว่าระดับแอนติบอดีเพิ่มขึ้น 73.5 เท่าหลังฉีดวัคซีน Novavax ครั้งที่สาม (วัคซีน Protein subunit) สูงกว่าปริมาณเสริมของPfizer  และวัคซีน Moderna (วัคซีน mRNA) ซึ่งเพิ่มระดับแอนติบอดี 25 เท่าและ 37 เท่าตามลำดับ  (5)

          วัคซีน Protein subunit คือประเภทของวัคซีน Novavax/Nuvaxovid ซึ่งจะเห็นได้ว่ามันสูงกว่าวัคซีน mRNA ด้วยซ้ำ ดังนั้นมันจึงถูกจับตามองอย่างมาก

          แล้ววัคซีน Protein subunit คืออะไรและทำงานอย่างไร?

          กระบวนการผลิตวัคซีน Novavax นั้นเราทราบไปแล้ว ซึ่งค่อนข้างฟังดูแล้วซับซ้อนสำหรับคนภายนอกวงการวิทยาศาสตร์ แต่ถ้าจะอธิบายลักษณะเฉพาะของวัคซีน Protein subunit ด้วยภาษาง่ายๆ ก็สามารถทำได้เหมือนกัน ในที่นี้จะข้อยกคำอธิบายของเว็บไซต์ของรัฐบาลแคนาดา (ซึ่งอนุมัติวัคซีน Novavax เมื่อเดือนกุมภาพันธ์) มาอธิบาย ดังนี้

          "ในการทำวัคซีน มีการใส่รหัสพันธุกรรมของไวรัสชิ้นเล็กๆ เข้าไปในเซลล์อื่น (อาจเป็นเซลล์แบคทีเรีย ยีสต์ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม หรือเซลล์แมลง) รหัสประกอบด้วยคำแนะนำสำหรับเซลล์นี้เพื่อเริ่มสร้างโปรตีนไวรัส ในกรณีนี้คือโปรตีน 'สไปค์' (โปรตีนหนาม) ของโควิด-19 ซึ่งเป็นที่รู้จักในการกระตุ้นเซลล์ภูมิคุ้มกัน จากนั้นเซลล์จะทำหน้าที่เหมือนโรงงาน โดยสร้างโปรตีนในปริมาณมาก แล้วโปรตีนจะถูกสกัด ทำให้บริสุทธิ์ และใช้เป็นส่วนประกอบสำคัญในวัคซีน วัคซีน Protein subuni บางชนิดมีสารเสริม สารเสริมคือสารที่ช่วยทำให้การตอบสนองของภูมิคุ้มกันแข็งแรงและยาวนานขึ้น วัคซีนเหล่านี้ถูกใช้อย่างปลอดภัยเป็นเวลาหลายสิบปี เมื่อฉีดวัคซีนแล้ว ระบบภูมิคุ้มกันของเราจะรับรู้ว่าโปรตีนไม่ได้อยู่ในร่างกาย และเริ่มสร้าง T-lymphocytes (หรือ เซลล์ที/T cell เป็นเม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์ประเภทหนึ่ง เป็นส่วนหนึ่งของระบบภูมิคุ้มกัน ) และแอนติบอดี้ ถ้าเราเคยติดเชื้อในอนาคต เซลล์หน่วยความจำจะรับรู้และต่อสู้กับไวรัส" (6)

          สรุปง่ายๆ ก็คือ วัคซีน Protein subunit ของ Novavax ใช้เซลธรรมชาติในการผลิตขึ้นมา มันจึงตอบโจทย์คนที่กังวลกับนวัตกรรม "สังเคราะห์" ที่นำมาใช้ผลิตวัคซีนจนทำให้เกิดความลังเลสงสัยที่จะฉีดวัคซีน และเหมือนทางบริษัทจะรับรู้ถึงกระแสความกังวลนี้ (และอาจจะตั้งเป้าหมายเพื่อจับกลุ่มนี้) จึงกล่าวว่า

          "เนื่องจากวัคซีนของเราเป็นหน่วยย่อย (subunit) ของไวรัสที่ผลิตขึ้นมา จึงไม่ใช้ส่วนที่ทำให้เกิดการติดเชื้อของไวรัสและมีเพียงโปรตีนลูกผสมในการกระตุ้นการตอบสนองของภูมิคุ้มกัน วัคซีนของเราไม่สามารถทำให้เกิดโรคที่วัคซีนพยายามจะช่วยป้องกันได้ แต่พวกมันเลียนแบบอนุภาคที่ติดเชื้อเพื่อให้ระบบภูมิคุ้มกันสามารถเรียนรู้ที่จะตอบสนองต่อแอนติเจน" (7)

          ด้วยเทคโนโลยีนี้ Novavax จึงประกาศว่าพวกเขาคือ New Era of Revolutionary Vaccines แต่การประกาศตัวเองแบบนี้ยังไม่น่าสนใจ (เพราะใครๆ ก็ประกาศได้) สิ่งที่น่าสนใจมากกว่าคือวัคซีนของพวกเขาอาจะเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้คนอเมริกันที่กังวลกับวัคซีนกันอย่างหนักหนาสากัส อาจจะเปลี่ยนใจกลับมาฉีคกันจริงจังมากขึ้น ซึ่งแน่นอนว่ามันจะมีส่วนอย่างมากในการหยุดยั้งการระบาดใหญ่และทำให้มันกลายเป็นโรคประจำถิ่นกันสักที

อ้างอิง

1. Khemlani, Anjalee. (June 8, 202). "FDA advisory committee recommends Novavax vaccine for use in adults". Yahoo Finance.

2. Erman, Michael. Mishra, Manas. (June 8, 202). "Novavax COVID shot, aimed at vaccine skeptics, overwhelmingly backed by FDA panel". Reuters. 

3. Hotez PJ, Bottazzi ME (January 2022). "Whole Inactivated Virus and Protein-Based COVID-19 Vaccines". Annual Review of Medicine. 73 (1): 55–64. doi:10.1146/annurev-med-042420-113212

4. Zimmer C (5 April 2021). "Researchers Are Hatching a Low-Cost Coronavirus Vaccine". The New York Times. ISSN 0362-4331

5. "Novavax Announces Initial Omicron Cross-Reactivity Data from COVID-19 Vaccine Booster and Adolescent Studies". (December 22, 2021). Novavax Inc. (Press release).

6. "COVID-19 protein subunit vaccines" (2022-02-17). Canada.ca.

7. "Standing on the shoulders of giants: How a Novavax vaccine is developed". Novavax. (Retrived 2022-06-08)

ภาพ : Novavax