พ่อ แม่ ลูก กรุ๊ปเลือดไม่เหมือนกัน ใช่ครอบครัวเดียวกันไหม

พ่อ แม่ ลูก กรุ๊ปเลือดไม่เหมือนกัน

ปัจจุบันการตรวจดีเอ็นเอเพื่อพิสูจน์ความเป็น พ่อ แม่ ลูก สามารถทำได้ง่ายขึ้น แต่ก่อนจะไปพิสูจน์เชื้อสายของครอบครัวนั้น มีบางกรณีที่ พ่อ แม่ ลูก กรุ๊ปเลือดไม่เหมือนกัน จึงเกิดความสงสัยได้ว่า ไม่ได้สืบเชื้อสายกันหรือไม่ แล้วทำไม กรุ๊ปเลือดพ่อแม่ลูกไม่ตรงกัน 

ผศ.ดร.นพ.ชัยรัตน์ มานะเสถียรกิจ นายแพทย์ชำนาญการพิเศษ ด้านเวชกรรม สาขาพยาธิวิทยา หัวหน้างานนิติเวชวิทยา กลุ่มงานพยาธิวิทยากายวิภาค โรงพยาบาลราชวิถี กล่าวกับ Hfocus ถึงการพิสูจน์เชื้อสายว่าเป็นพ่อแม่ลูก ว่า สามารถทราบด้วยการตรวจตั้งแต่ในครรภ์ ปัจจุบันการพิสูจน์จะตรวจด้วยดีเอ็นเอทั้งหมด ซึ่งเครื่องมือราคาแพงสามารถตรวจดีเอ็นเอในปริมาณน้อย ๆ ได้ อย่างการตรวจดีเอ็นเอในหญิงตั้งครรภ์ จำเป็นต้องใช้เครื่องมือที่มีประสิทธิภาพมากกว่า แม้ว่าศักยภาพในการตรวจจะแตกต่างกัน แต่ความแม่นยำใกล้เคียงกันเกือบ 100 เปอร์เซ็นต์ 

ส่วนสาเหตุที่ พ่อ แม่ ลูก กรุ๊ปเลือดไม่เหมือนกัน ผศ.ดร.นพ.ชัยรัตน์ อธิบายว่า กรุ๊ปเลือดแม่กับลูกหรือเลือดของพ่อแม่ลูก ไม่จำเป็นต้องเหมือนกัน การจำแนกหมู่เลือดที่นิยมกัน A B O และยังแบ่งด้วย Rh+ หรือ Rh Positive และ Rh- หรือ Rh negative มนุษย์จะมีโครโมโซม คือ ดีเอ็นเอ 2 สายวางเทียบกัน ลักษณะคล้ายปาท่องโก๋ ถ้าจินตนาการตามจะมีมือสองข้าง ให้สมมติว่า คนจะมีไพ่ 2 ใบ ซ้ายใบหนึ่ง ขวาใบหนึ่ง หรือไม่ถือไพ่ก็ได้ ลูกจะได้ไพ่ใบหนึ่งมาจากพ่อ อีกใบมาจากแม่ พ่อถือไพ่ A ในมือหนึ่ง ไม่ถือไพ่อีกมือหนึ่ง พ่อจะมีหมู่เลือด A แม่ถือไพ่ B ในมือหนึ่ง ไม่ถือไพ่อีกมือหนึ่ง แม่จะมีหมู่เลือด B พ่อและแม่มีสิทธิ์เป็นอิสระในการส่งไพ่ใบไหนต่อให้กับลูกก็ได้ ถ้าทั้งพ่อและแม่ไม่ส่งมอบไพ่ให้ลูกเลย ลูกจะกลายเป็นหมู่เลือด O กรณีนี้ ถ้าพ่อเลือกส่งไพ่ A และแม่เลือกส่งไพ่ B ลูกจะมีหมู่เลือด AB หรืออีกกรณีหนึ่งพ่อถือไพ่ B มือเดียว เช่นเดียวกับแม่ที่ถือไพ่ B มือเดียว เท่ากับว่าอีกมือของพ่อและแม่ไม่มีไพ่ ลูกจะมีหมู่เลือด O ได้

ทำไม กรุ๊ปเลือดพ่อแม่ลูกไม่ตรงกัน

"การตรวจความสัมพันธ์ทางสายโลหิตโดยการใช้หมู่เลือด เป็นการตรวจในเชิงปฏิเสธมากกว่า หากหมู่เลือดของลูกไม่สามารถอธิบายได้ด้วยหมู่เลือดของพ่อกับแม่ หรือลูกมีหมู่เลือดขัดแย้งพ่อกับแม่ ก็จะชัดเจน เช่น พ่อมีหมู่เลือด A เพราะไพ่ทั้ง 2 ใบเป็น A แต่แม่ไม่ถือไพ่เลย ก็จะเป็นหมู่เลือด O ถ้าเด็กมีหมู่เลือดเป็น AB จะชัดเจนว่า เด็กคนนี้ไม่ใช่ ปัจจุบันการตรวจดีเอ็นเอจะไม่ตรวจแค่ตำแหน่งเดียวเท่านั้น ต้องทำการตรวจในหลายตำแหน่ง โอกาสซ้ำกันแทบจะเป็นไปไม่ได้ ความสัมพันธ์กับลูก ลูกจะต้องมีไพ่ใบหนึ่งของพ่อ และมีไพ่ใบหนึ่งของแม่ในทุกตำแหน่ง เป็นมาตรฐานการตรวจความสัมพันธ์พ่อแม่ลูก" ผศ.ดร.นพ.ชัยรัตน์ กล่าว

ผศ.ดร.นพ.ชัยรัตน์ อธิบายเพิ่มเติมว่า การตรวจความสัมพันธ์ในครอบครัว ยิ่งความสัมพันธ์ห่างไกล คนละรุ่น เปอร์เซ็นต์ก็จะลดน้อยลง เช่น การตรวจญาติความสัมพันธ์ของปู่กับหลาน หรือตรวจได้แค่พ่อหรือแม่ วิธีการก็จะซับซ้อน ต้องตรวจดีเอ็นเอในส่วนอื่นเพิ่มเติม สำหรับการตรวจดีเอ็นเอ สามารถใช้ได้จากหลายส่วนขึ้นอยู่กับเครื่องมือที่ใช้เก็บ หลักการคือ ใช้เซลล์อะไรก็ได้ ยกเว้นเซลล์สืบพันธุ์ที่มีดีเอ็นเอแค่ครึ่งเดียว เช่น ใช้เยื่อบุกระพุ้งแก้ม โดยเครื่องมือคล้ายคอตตอนบัดขูดกระพุ้งแก้ม แต่ถ้าเป็นทารกในครรภ์จะเจาะน้ำคร่ำหรือเจาะเลือดแม่ ซึ่งการตรวจดีเอ็นเอจากเด็กในท้องจะเสี่ยงมาก อันตรายต่อทั้งลูกและแม่ได้

อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง : มอ.สุดเจ๋ง ชู 5 นวตักรรม ‘ธนาคารเลือด’ เพิ่มศักยภาพการจัดการใช้เลือดกับผู้ป่วย

*สามารถกดติดตาม และแชร์ข่าวสำนักข่าว Hfocus ที่ https://www.facebook.com/Hfocus.org